Ngành giao thông vận tải 75 năm đi trước mở đường

(Bài viết của Cục Trưởng Cục ĐTNĐ Việt Nam Bùi Thiên Thu nhân kỷ niệm 75 năm ngày Truyền thống ngành Giao thông vận tải)

Kể từ ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Quyết định thành lập Bộ Giao thông công chính (28/8/1945) đến nay, ngành Giao thông vận tải Việt Nam đã trải qua 75 năm xây dựng và phát triển, gắn liền với sự nghiệp Cách mạng của đất nước, qua nhiều giai đoạn hào hùng. Những thành tựu to lớn của ngành Giao thông vận tải có sự đóng góp không nhỏ công sức, trí tuệ và xương máu của các thế hệ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động ngành Đường thủy nội địa Việt Nam. Những đóng góp đó có thể điểm qua các giai đoạn như sau:

Giai đoạn 1954-1965

Sau khi Hiệp định Giơ ne vơ được ký kết, hòa bình được lập trên miền Bắc. Giai đoạn này, ngành đường thủy đã khai thác, sử dụng các hệ thống sông ngòi, bến cảng và luồng ven biển, đáp ứng nhu cầu vận tải than, xi măng, phân bón, đất đá, cát sỏi, nông lâm thổ sản… cho các vùng kinh tế dọc sông và ven biển miền Bắc Việt Nam. Thực hiện phương châm "vừa sản xuất, vừa khôi phục, phát triển nhanh", vận tải sông và vận tải biển liên kết và hỗ trợ nhau, khai thác tính ưu việt của mỗi phương thức vận tải, hàn vá vết thương chiến tranh, trong khi các ngành đường sắt, đường bộ bị tàn phá nặng nề chưa kịp khôi phục.

Đến năm 1965, mạng lưới vận tải đường thủy miền Bắc có tổng chiều dài trên 9.000 km. Lực lượng vận tải thủy đã phục vụ đắc lực cho công cuộc khôi phục và phát triển đường sắt, đường bộ, thủy lợi; vận chuyển vật tư hàng hóa, đặc biệt là các thiết bị "siêu trường, siêu trọng" phục vụ cải tạo, sửa chữa và xây dựng các nhà máy lớn như Dệt Nam Định, Xi măng Hải Phòng, Điện Uông Bí, Điện Việt Trì, Điện Thanh Hóa; Phân lân Lâm Thao, Gang thép Thái Nguyên, Thủy điện Thác Bà…

Giai đoạn 1965-1975

Trong giai đoạn này, toàn ngành giao thông vận tải cùng nhân dân cả nước phải đương đầu với cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ, với nhiều thủ đoạn đánh phá ác liệt và hiểm độc, sử dụng nhiều loại vũ khí bom đạn, thủy lôi… nhằm gây thương vong cho cán bộ, thuyền viên và phong tỏa khống chế hoạt động tàu thuyền của ta. Tuy nhiên, thực hiện quyết tâm "Tất cả cho tiền tuyến", "Tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược", "Máu có thể đổ nhưng luồng không thể tắc", cán bộ công nhân viên ngành Đường sông đã sát cánh cùng toàn ngành Giao thông vận tải và toàn dân mưu trí, dũng cảm đảm bảo an toàn giao thông thủy, quyết đưa hàng tới đích.

Trong cuộc chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, ngành Đường sông, bằng lòng dũng cảm và óc sáng tạo, dựa vào sức mạnh của nhân dân, hết sức tận dụng khai thác mạng lưới sông rạch vốn có, đã lập nên những chiến công to lớn trên mặt trận sông nước, góp phần cùng với các lực lượng vận tải biển, sắt, bộ và toàn dân chiến thắng giặc Mỹ xâm lược, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Giai đoạn 1975-1986

Hòa bình lập lại, trong điều kiện đất nước còn muôn vàn khó khăn, ngành Đường sông vẫn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, đảm nhận vận chuyển phần lớn nguyên vật liệu, máy móc, thiết bị... phục vụ xây dựng các công trình trọng yếu của đất nước như Cầu Thăng Long, Cầu Chương Dương, Thủy điện Hòa Bình, Xi măng Hoàng Thạch, Xi măng Bỉm Sơn, Nhiệt điện Phả Lại, Thủy điện Trị An...  Trong những năm 80 của thế kỷ trước, ngành Đường sông vẫn là ngành thực hiện khối lượng vận tải lớn trong toàn ngành giao thông vận tải, với tỷ trọng 38% về tấn thông qua và 40% về tấn luân chuyển trong tổng các phương thức vận tải, tốc độ tăng trưởng sản lượng có những năm đạt trên 10%.

Giai đoạn từ 1986 đến nay

Trong giai đoạn này, ngành Đường thủy nội địa tiếp tục nắm giữ vai trò quan trọng, cùng toàn ngành Giao thông vận tải có những đóng góp to lớn trong sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Ngành đã tiếp tục kiện toàn mô hình quản lý, tách bạch giữa công tác quản lý nhà nước và hoạt động sản xuất kinh doanh; hệ thống văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành cũng đã dần được hoàn thiện, bộ khung pháp luật chuyên ngành đã được xây dựng tương đối đầy đủ. Bên cạnh đó, hệ thống kết cấu hạ tầng, phương tiện vận tải của ngành cũng được đầu tư hiện đại hóa. Tăng trưởng sản lượng và hàng hóa thông qua của ngành vẫn được duy trì ổn định và chiếm tỷ trọng khá cao trong ngành Giao thông vận tải (18%).   

Tổng kết lịch sử phát triển ngành Giao thông vận tải, tùy từng giai đoạn cụ thể, nhiệm vụ của ngành Đường thủy nội địa có khác nhau, tuy nhiên dù ở thời điểm nào, Ngành cũng đã phát huy tinh thần đoàn kết, sáng tạo, nỗ lực vượt khó, hoàn thành xuất sắc các trọng trách được giao. 

Trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày nay, ngành Đường thủy nội địa cần khai thác tốt những lợi thế và tiềm năng, tiếp tục có những đóng góp quan trọng hơn nữa cho sự nghiệp phát triển giao thông vận tải. Để thực hiện mục tiêu này, trong thời gian tới Ngành cần tập trung một số định hướng như sau:

1. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và thể chế trong lĩnh vực giao thông vận tải thủy nội địa. Tập trung nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Giao thông Đường thủy nội địa.

2. Đẩy nhanh tiến độ xây dựng quy hoạch tổng thể phát triển kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa, đặc biệt là cơ chế phát triển các cảng, bến, luồng đường thủy nội địa; Xử lý các nút thắt về hạ tầng để nâng cao hiệu quả việc kết nối các phương thức vận tải, chú trọng kết nối giữa vận tải thủy nội địa với đường bộ và hàng hải, phát huy vai trò của các cảng thủy nội địa và ICD (cảng cạn).

3. Xây dựng cơ chế chính sách kết cấu hạ tầng hoàn chỉnh phục vụ cho phát triển vận tải thủy nội địa; đẩy mạnh vận tải pha sông biển; phát triển vận tải container bằng phương tiện vận tải thủy; tối đa hóa hiệu quả vận chuyển hàng hóa, đặc biệt vận chuyển hàng hóa bằng container giữa Việt Nam và Campuchia.

4. Tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao hiệu quả quản lý của cơ quan nhà nước cũng như các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đường thủy nội địa; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh và sinh hoạt của người dân và doanh nghiệp.

5. Tăng cường công tác đào tạo, từng bước nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tăng cường công tác hợp tác quốc tế, kêu gọi các nguồn lực quốc tế tham gia đầu tư phát triển ngành Đường thủy nội địa;

6. Phối hợp chặt chẽ, tăng cường đối thoại với các Hội, Hiệp hội chuyên ngành để tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho doanh nghiệp; thực hiện phương châm "Đồng hành với doanh nghiệp".

Trải qua 75 xây dựng và phát triển, những thành tựu ngành giao thông vận tải đóng góp cho sự nghiệp Cách mạng của đất nước là hết sức to lớn. Trong thành tựu chung của toàn ngành Giao thông vận tải, có sự đóng góp quan trọng, không nhỏ của lĩnh vực Đường thủy nội địa. Phát huy những thành quả đã đạt được, để kế tục xứng đáng sự nghiệp của các thế hệ đi trước, toàn thể công chức, viên chức và người lao động quyết tâm phấn đấu, xây dựng ngành Đường thủy nội địa phát triển bền vững, tương xứng với lợi thế và tiềm năng, tiếp tục đóng góp cho sự nghiệp Giao thông vận tải của đất nước.

TS. Bùi Thiên Thu
Bí thư Đảng ủy, Cục trưởng Cục Đường thủy nội địa Việt Nam